Podstawa prawna stosowania Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP.
Pożary
Krótko o podstawach prawnych PWP: od obowiązku ich stosowania, przez wymagania dotyczące certyfikacji i oceny właściwości użytkowych, po rolę KOT i zmiany w przepisach. Przejrzyste podsumowanie najważniejszych zasad dotyczących PWP.
Przedstawiamy najnowszy artykuł firmy Cerbex, w którym wyjaśniamy podstawy prawne stosowania Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu (PWP). Dowiecie się z niego m.in., skąd wynika obowiązek jego montażu, jakie wymagania muszą spełniać te urządzenia, jak wyglądała ewolucja przepisów oraz dlaczego obecnie kluczową rolę pełni Krajowa Ocena Techniczna (KOT). To kompleksowe opracowanie, które porządkuje najważniejsze kwestie związane z PWP — od regulacji z 2002 roku, aż po współczesne zasady certyfikacji.
.webp){kind=logo}
Podstawa prawna stosowania Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP.
1) Obowiązek stosowania
Przepis stosowania Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu (PWP) jest stosunkowo dawno wprowadzony, gdyż obowiązuje od 2002 roku.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku [1] w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz.U. 2019 poz. 1065 z późniejszymi zmianami)
§ 183 W instalacjach elektrycznych należy stosować:
• ust. 2 Przeciwpożarowy Wyłącznik Prądu (PWP), odcinający dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem obwodów zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne podczas pożaru, należy stosować w strefach pożarowych o kubaturze przekraczającej 1000 m3 lub zawierających strefy zagrożone wybuchem.
• ust. 3 Przeciwpożarowy Wyłącznik Prądu (PWP)powinien być umieszczony w pobliżu głównego wejścia do obiektu lub złącza i odpowiednio oznakowany.
• ust. 4 Odcięcie dopływu prądu przeciwpożarowym wyłącznikiem nie może powodować samoczynnego załączenia drugiego źródła energii elektrycznej, w tym zespołu prądotwórczego, z wyjątkiem źródła zasilającego oświetlenie awaryjne, jeżeli występuje ono w budynku.
Niestety w myśl rozporządzenia nie powstały żadne akty wykonawcze normalizujące wymagania dotyczące budowy oraz funkcjonalności PWP.
Projektanci zgodnie z powszechną wiedzą techniczną projektowali PWP w oparciu o dostępne na rynku urządzenia co powodowało, że praktycznie każdy PWP wykonany na obiekcie mógł różnić się budową i parametrami, wyglądem użytych elementów składowych oraz funkcjonalnością, co w efekcie wprowadzało utrudnienia w obsłudze oraz konserwacji takich rozwiązań z uwagi na brak unifikacji.
2) Wymagany krajowy system oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych nr 1 i certyfikat stałości własności użytkowych dla Przeciwpożarowych Wyłączników Prądu (PWP).
Dopiero w 2016 roku Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 roku [2], w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1966 z późniejszymi zmianami) określa sposób deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych zgodnie z krajowym systemem oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów budowlanych.
W systemie tym Przeciwpożarowy Wyłącznik Prądu PWP zakwalifikowany został do grupy 10 -stałe urządzenia przeciwpożarowe (wyroby do wykrywania i sygnalizacji pożaru, wyroby do kontroli rozprzestrzeniania ciepła i dymu oraz tłumienia wybuchu, systemy ewakuacyjne) , na który wymagany jest krajowy systemy oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych nr 1.
Krajowy system oceny nr 1 określa działania producenta związane z oceną i weryfikacją stałości właściwości użytkowych wyrobu budowlanego a także zakres tej oceny i weryfikacji, przeprowadzanej na zlecenie producenta przez jednostkę certyfikującą lub laboratorium badawcze akredytowane zgodnie z ustawą z dnia 13 kwietnia 2016 r. [3]o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. poz. 542, 1228 i 1579).
Z uwagi na powyższe, aby wprowadzić do obrotu Przeciwpożarowy Wyłącznik Prądu PWP należy go wykonać na podstawie krajowej specyfikacji technicznej – jest to Polska Norma (w przypadku PWP nie występuje) lub krajowej oceny technicznej KOT, która określa typ wyrobu budowlanego. Należy przez to rozumieć zestaw reprezentatywnych poziomów lub klas właściwości użytkowych w odniesieniu do zasadniczych charakterystyk i zamierzonego zastosowania wyrobu budowlanego wyprodukowanego przy zastosowaniu danej kombinacji surowców lub innych składników w określonym procesie produkcyjnym.
Skutkuje to wydaniem krajowego certyfikatu stałości właściwości użytkowych – należy przez to rozumieć wydanie przez jednostkę certyfikującą dokumentu, wymaganego do sporządzenia krajowej deklaracji właściwości użytkowych.
Do Rozporządzenia [2] (Dz. U. z 2016 r. poz. 1966 z późniejszymi zmianami)wprowadzono okres przejściowy i rocznie go przedłużano aż do 2021 roku.
Dopiero w Rozporządzeniu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 4 grudnia 2020 r. [4] zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2020 r .poz. Poz. 2297) – okresu przejściowego nie wydłużyło poprzez nieujęcie na liście urządzeń, dla których obowiązuje okres przejściowy i z dniem 1 stycznia 2021 roku zaczął obowiązywać krajowy certyfikat stałości właściwości użytkowych dla Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP w postaci:
Przeciwpożarowe wyłączniki prądu – zestaw
Przeciwpożarowe wyłączniki prądu – elementy składowe:
-urządzenia uruchamiające,
-urządzenia sygnalizujące,
-urządzenia wykonawcze
Niestety do 23 marca 2022 r. „prawo było martwe” ponieważ na rynku nie było certyfikowanego wyrobu w postaci Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP.
3) Dopuszczenie jednostkowe
Z uwagi na powyższe, w okresie przejściowym wprowadzano do obrotu PWP na podstawie dopuszczenia jednostkowego zgodnie z art. 10. 1. ustawy o wyrobach budowlanych [5]z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2004 Nr 92, poz. 881).
Art. 10 ust. 1 ustawy znajduje zastosowanie wyłącznie w szczególnych przypadkach. Dotyczy wyrobu budowlanego, który wymaga indywidualnego zaprojektowania i wytworzenia ze względu na specjalne, niestandardowe potrzeby, przeznaczonego do jednego, konkretnego zastosowania, często wymagającego dostosowania urządzeń produkcyjnych do jego wytworzenia (GUNB – Zasady stosowania wyrobów budowlanych [6])..
Natomiast droga jednostkowego dopuszczenia została wyłączona z możliwości wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych w postaci PWP w zakresie powszechnie dostępnych urządzeń z certyfikatem stałości właściwości użytkowych, objętych Krajową Oceną Techniczną KOT od 23 marca 2022 r.
4) Dokument odniesienia dla Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP.
Krajowa Ocena Techniczna KOT [7] (https://www.itb.pl/krajowe-oceny-techniczne-kot/) jest udokumentowaną, pozytywną oceną właściwości użytkowych zasadniczych charakterystyk wyrobu budowlanego, które zgodnie z zamierzonym zastosowaniem mają wpływ na spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane, w których wyrób będzie zastosowany.
Ocenę właściwości użytkowych tego wyrobu, o której mowa w ust. § 4.1 ust 3, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 r. [2] , stanowią ustalenia zawarte w Krajowej Ocenie Technicznej (KOT) w zakresie właściwości użytkowych tego wyrobu z uwagi na to (KOT) staje się dokumentem odniesienia dla wyrobu budowlanego i stanowi w tym wypadku stanowisko z wymaganiami tak jak norma wyrobu dla urządzenia przeciwpożarowego jakim jest Przeciwpożarowy Wyłącznik Prądu (PWP).
Podstawowe wymagania dla urządzeń budowlanych są wymienione w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy [8]z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.
Podsumowanie
1. Obowiązek stosowania Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu PWP jest powszechnie znany i stosowany od 2002 r.
2. Wymóg systemu oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych nr 1 dotyczy grupy 10 wyrobów budowlanych - stałe urządzenia przeciwpożarowe (wyroby do wykrywania i sygnalizacji pożaru, wyroby do kontroli rozprzestrzeniania ciepła i dymu oraz tłumienia wybuchu, systemy ewakuacyjne) w tym Przeciwpożarowego Wyłącznika Prądu (PWP).
3. Dopuszczenie jednostkowe dla PWP wyłącznie w okresie przejściowym tj. do 2022 r. Art. 10 ust. 1 ustawy znajduje zastosowanie wyłącznie w szczególnych przypadkach: dotyczy wyrobu budowlanego, który wymaga indywidualnego zaprojektowania i wytworzenia z uwagi na specjalne, niestandardowe potrzeby, wyprodukowane dla jednego, konkretnego zastosowania, wymagające często dostosowania urządzeń produkcyjnych do ich wytworzenia.
Procedura dopuszczenia jednostkowego nie jest rozwiązaniem zamiennym dla urządzeń dopuszczonych do obrotu i odpowiednio oznakowanych znakiem budowlanym w tym dla Przeciwpożarowych Wyłączników Prądu (PWP).
4. Krajowa Ocena Techniczna KOT staje się dokumentem odniesienia dla wyrobu budowlanego i stanowi w tym wypadku stanowisko z wymaganiami tak jak norma wyrobu dla urządzenia przeciwpożarowego jakim jest Przeciwpożarowy Wyłącznik Prądu (PWP) i nie można jej zastępować procedurą dopuszczenia jednostkowego chyba, że wymagane są specjalne niestandardowe wymagania dla urządzenia i/lub obiektu budowlanego, których nie spełnia urządzenie objęte Krajową Oceną Techniczną KOT.
Bibliografia:
[1] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity: Dz.U. 2019 poz. 1065 z późniejszymi zmianami).
[2] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17 listopada 2016 roku ,w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1966 z późniejszymi zmianami).
[3] USTAWA z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. poz. 542, 1228 i 1579).
[4] Rozporządzenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 4 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu deklarowania właściwości użytkowych wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (Dz. U. z 2020 r. poz. Poz. 2297).
[5] USTAWA o wyrobach budowlanych z dnia16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2004 Nr 92, poz. 881).
[6] GŁÓWNY URZĄD NADZORU BUDOWLANEGO -Zasady stosowania wyrobów budowlanych (https://www.gunb.gov.pl/sites/default/files/pliki/dokumenty/stosowanie_wyrobow_budowlanych.pdf).
[7] Definicja Krajowa Ocena Techniczna KOT https://www.itb.pl/krajowe-oceny-techniczne-kot/).
[8] USTAWA - Prawo budowlane z dnia 7lipca 1994 r. (Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414).
Autor: Mirosław Dybczyk - Dyrektor ds. produkcji przeciwpożarowych wyłączników prądu (PWP)
